3.1. Таталцах, түлхэлцэх хүч

Ижил цэнэгүүд түлхэлцэнэ, эсрэг цэнэгүүд таталцдагыг бид мэднэ. Тэгвэл ижил цэнэгтэй хоёр бие чухамдаа ямар хүчээр бие биеээ түлхэх болоо? Тэдний хоорондын зай хир байх бол гэдэг нь сонирхол татах нь гарцаагүй. Ер нь цэнэгтэй биесийн таталцах, түлхэлцэх хүч нь юунаас хамаардаг вэ?
Энэхүү хүчийг тооцоолох арга буюу томъёог францын физикч Чарльз Колумб 1785 онд анх олжээ. Таталцах эсвэл түлхэлцэх хүчийг ерөнхийд нь латин ‘F’ үсгээр тэмдэглэж заншжээ.


... Агаарын хэмийг градус гэдэг нэгжээр илэрхийлдэг шиг цахилгаан цэнэгийн хэмжээг ч ямар нэг нэгжээр илэрхийлэх хэрэгтэй. Эрдэмтэд хэлэлцээд дээрх томъёог нээсэн Чарльз Колумбийн дурсгалд зориулж цэнэгийн хэмжээг колумб гэж нэрлэн ‘Q’ үсгээр тэмдэглэхээр тогтжээ.
Дээрх томъёоноос таталцах, түлхэлцэх хүч F нь цэнэгийн хэмжээ ихсэх тусам ихсэх нь харагдаж байна. Харин цэнэгтэй биесийн хоорондын зай холдох тусам F нь багасах нь байна.
Үүнийг таталцах, түлхэлцэх хүч нь цэнэгүүдийн хэмжээтэй шууд, тэдгээрийн хоорондын зайтай урвуу хамааралтай гэж хэлж болдог.

Цэнэгийг ‘Q’ үсгээр тэмдэглэдэг гэсэн. Харин зайг ‘d’ үсгээр тэмдэглэвэл:



Эцэст нь хэдэн электрон нийлж байж 1 колумб цэнэгийг үүсгэх вэ гэж сониуч нэг нь асууж болох юм. Эрдэмтэд үүнийг хэмжиж тооцоолоод 6’ 250’ 000’ 000’ 000’ 000’ 000 ширхэг электроны нийлбэр цэнэг нь 1 колумб болно гэдгийг тогтоожээ.


Дээрх тоог монгол тооны нэрээр уншвал "Зургаан хямралгүй хоёр зуун тавин тунамал" гэж унших юм.

0 comments: